W skrócie określane jako ZZSK to postępująca, przewlekła choroba dotycząca głównie:
Głównym objawem choroby jest sztywnienie więzadeł kręgosłupa, co prowadzi do ograniczenia ruchomości i sztywnienia całego kręgosłupa.
Nie jest do końca poznana geneza tej choroby, ale mimo to wpływ na zachorowanie przypisuje się czynnikowi genetycznemu oraz infekcyjnemu.
Zazwyczaj rozpoczyna się między 15 a 30 rokiem życia. U kobiet choroba ma łagodniejszy przebieg, przez co jest rzadziej rozpoznawana. Często obserwuje się rodzinne występowanie choroby. ZZSK może rozwinąć się także u dzieci lub osób starszych.
ZZSK jest chorobą która rozwija się powoli i stopniowo postępuje. Do objawów występujących w początkowym okresie choroby, zwanym także okresem prodromalnym lub okresem zwiastunów należy:
We wczesnym okresie pojawiają się objawy charakterystyczne dla ZZSK, takie jak:
W okresie zaawansowanym bóle w okolicy kręgosłupa i klatki piersiowej nasilają się, a w okresie zaawansowanym dochodzi do zesztywnienia kręgosłupa. Dolegliwości bólowe mogą wówczas zmniejszyć swoje nasilenie. Całkowite zesztywnienie kręgosłupa powoduje, że chory chcąc spojrzeć w bok musi wykonać ruch całym ciałem.
Przebieg choroby zesztywniającego zapalenia stawów kręgosłupa charakteryzuje się występowaniem okresów zaostrzeń i remisji.
ONajczęstsze objawy:
Oprócz pojawiających się bólów i ograniczenia ruchomości objawami zesztywniającego zapalenia stawów kręgosłupa jest :
Na skutek pogłębienia kifozy piersiowej zmienia się ustawienie łopatek względem tułowia. Coraz bardziej pochylona sylwetka chorego zmusza do odginania głowy w tył w celu zwiększenia pola widzenia, a tym samym do pogłębienia lordozy szyjnej. Usztywnienie klatki piersiowej powoduje zmniejszenie pojemności życiowej płuc oraz zmianę toru oddychania na przeponowy.
Ograniczenie ruchomości stawów biodrowych i miednicy powoduje zaburzenia chodu. Często także procesem chorobowym zajęte są ścięgna Achillesa co powoduje ból pięt i dodatkowo zaburza poruszanie się. Dotyczy to około 40% chorych.
W przebiegu ZZSK obserwuje się również, zmiay w tkance mięścniowej która wraz z rozwojem choroby zastępowana jest tkanką łączną. Powoduje to osłabienie mięśni, a nawet ich zaniki. Często powstają też przykurcze zgięciowe stawów biodrowych, kolanowych oraz skokowych.
Zdarza się iż w przebiegu ZZSK procesem chorobowym objęte są także inne narządy. U ¼ chorych występuje zapalenie tęczówki oka. Rzadziej obserwuje się:
U chorych na ZZSK szybciej dochodzi do rozwoju miażdżycy oraz choroby niedokrwiennej serca.
Rys.1 Zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa (ZZSK) - kręgosłup bambusowy
Na skutek zmian powstałych w przebiegu ZZSK kręgosłup chorego charakteryzuje się mniejszą elastycznością, przez co jest on bardziej wrażliwy na urazy oraz bardziej podatny na rozwój osteoporozy. Prowadzić to może do powstawania niestabilności lub podwichnięć mogących uszkadzać struktury nerwowe.
W obrazie radiologicznym u chorego na zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa w odcinku szyjnym:
Potwierdzenie rozpoznania ZZSK następuje gdy spełnione jest kryterium radiologiczne oraz co najmniej jedno kryterium kliniczne.
Po prawidłowym zdiagnozowaniu choroby należy niezwłocznie przystąpić do rehabilitacji, oraz zmiany codziennej diety w taki sposób aby dostarczała niezbędne dla funkcjonowania stawów składniki. Systematyczność oraz przestrzeganie diety z pewnością przyniesie oczekiwany rezultat. Trzeba pamiętać, że prawidłowa diagnoza stanowi kluczową część w leczeniu.
mgr Monika Musialik-Skinderowicz
Absolwentka Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach kierunku Fizjoterapia.