Zaburzenia stawu skroniowo-żuchwowego

Zaburzenia stawu skroniowo-żuchwowego dotykają miliony ludzi na całym świecie, wywołując ból i dyskomfort podczas rozmowy, jedzenia czy nawet uśmiechania się. Mogą być spowodowane wieloma czynnikami, począwszy od stresu i napięcia mięśniowego po urazy fizyczne i nieprawidłową anatomię. Przyjrzyjmy się bliżej temu schorzeniu, omawiając jego przyczyny, diagnozę oraz profilaktykę.

Czym jest dysfunkcja stawu skroniowo-żuchwowego?

Dysfunkcja stawu skroniowo-żuchwowego, znana również jako DSSŻ, to schorzenie, które wpływa na funkcjonowanie stawu łączącego dolną szczękę (żuchwę) z kością skroniową czaszki. Ból i dyskomfort odczuwalne w tej okolicy często związane są z takimi aktywnościami jak ziewanie, gryzienie czy śpiewanie. Zaburzenia tego stawu mogą zatem wpływać nie tylko na jakość życia, ale także na postawę ciała i funkcjonowanie innych stawów czy tkanek miękkich. Szacuje się, że DSSŻ dotyka od 20 do 40% populacji na świecie, co jasno pokazuje, jak powszechne jest to zjawisko.

Dysfunkcja stawu skroniowo-żuchwowego – objawy

Dysfunkcja stawu skroniowo-żuchwowego może objawiać się na wiele różnych sposobów. Poniżej przedstawiamy bardziej szczegółowe informacje na temat poszczególnych symptomów.

• Ból twarzy, stawu skroniowo-żuchwowego i okolic – uczucie bólu może występować nie tylko w stawie, ale także w mięśniach żucia, okolicy ucha lub pleców.
• Chroniczne bóle głowy – dotykają obszaru czoła, skroni lub potylicy, będąc najczęściej występującymi dolegliwościami w przypadku dysfunkcji stawu skroniowo-żuchwowego.
• Trudności z pełnym otwarciem ust – powodują dyskomfort podczas wykonywania podstawowych czynności np. jedzenia lub rozmawiania.
• Dźwięki powstające podczas ruchu stawu – w obrębie stawu mogą pojawiać się różne dźwięki, takie jak trzaskanie, strzelanie, przeskakiwanie czy tarcie, szczególnie podczas ziewania, jedzenia lub szerokiego otwierania ust.
• Blokowanie się żuchwy – przesunięcie dysku stawowego może skutkować zablokowaniem żuchwy, uniemożliwiając pełne otwarcie lub zamknięcie szczęki.
• Asymetria ruchu żuchwy – jednostronne ograniczenie ruchomości może prowadzić do nierównomiernego ruchu żuchwy.
• Zaburzenia słuchu i wzroku – niektóre przypadki dysfunkcji stawu powodują dzwonienie i szumy w uszach, zawroty głowy lub problemy ze wzrokiem.
• Problemy z równowagą – zaburzenia stawu mogą wpływać na układ równowagi, prowadząc do zawrotów głowy i innych problemów z koordynacją ruchową.
• Opuchlizna twarzy, szyi czy barku – widoczna u niektórych pacjentów, często jest mylona z innymi schorzeniami.

Zaburzenia stawu skroniowo-żuchwowego – przyczyny

Mimo iż nie znamy wszystkich przyczyn dysfunkcji stawu skroniowo-żuchwowego, zidentyfikowano wiele potencjalnych czynników prowadzących do tego zaburzenia. Oto niektóre z nich:

• zapalenie stawów,
• urazy mechaniczne w obszarze żuchwy,
• naciągnięcie żuchwy (np. podczas wykonywania intubacji przed operacją),
• zaciskanie i zgrzytanie zębami (zwłaszcza podczas snu),
• stres i niezdrowe nawyki (częste żucie gumy, obgryzanie paznokci),
• luki w uzębieniu powodujące zmiany w ustawieniu i obciążeniu zębów.

Zaburzenia stawu skroniowo-żuchwowego – diagnoza

Diagnoza zaburzeń stawu skroniowo-żuchwowego zwykle obejmuje dokładne badanie fizykalne i analizę historii zdrowia pacjenta. Specjalista – najczęściej stomatolog lub ortodonta – może przeprowadzić szereg testów: ocenę stanu uzębienia, badanie palpacyjne stawu i mięśni żucia, zakres ruchu żuchwy oraz auskultację stawu. Ponadto lekarz może zlecić dodatkowe badania obrazowe – rentgen, tomografię komputerową czy rezonans magnetyczny, aby lepiej ocenić stan stawu skroniowo-żuchwowego. W niektórych przypadkach może okazać się konieczna konsultacja z fizjoterapeutą lub psychologiem, zwłaszcza gdy istnieje prawdopodobieństwo, że stres lub napięcie mięśniowe przyczyniają się do problemu.

Zaburzenia stawu skroniowo-żuchwowego – leczenie

W zależności od stopnia zaburzenia stawu skroniowo-żuchwowego istnieje wiele metod, które mogą zmniejszać nasilenie objawów. Oto kilka najczęściej stosowanych terapii:

• Farmakoterapia – leki przeciwbólowe, przeciwzapalne, a czasem leki miorelaksacyjne mogą pomóc w łagodzeniu objawów i zmniejszeniu stanu zapalnego.
• Fizjoterapia – ćwiczenia rehabilitacyjne, terapie manualne oraz techniki relaksacyjne przyczyniają się do poprawy ruchomości stawu i zmniejszenia napięcia mięśni.
• Terapia behawioralna – gdy stres lub niewłaściwe nawyki stanowią przyczynę zaburzeń, specjaliści zalecają terapię poznawczo-behawioralną.
• Leczenie stomatologiczne – korekta zgryzu, zastosowanie szyn okluzyjnych czy leczenie ortodontyczne mogą pomóc w przywróceniu prawidłowej funkcji stawu.
• Interwencja chirurgiczna – w najcięższych przypadkach (gdy zawodzą pozostałe metody leczenia) konieczna może okazać się interwencja chirurgiczna.

Zaburzenia stawu skroniowo-żuchwowego – profilaktyka

Choć nie wszystkim przypadkom zaburzeń stawu skroniowo-żuchwowego można zapobiec, istnieją pewne metody, które mogą pomóc zmniejszyć ryzyko ich wystąpienia lub złagodzić nasilenie objawów. Oto kilka z nich:

• Higiena jamy ustnej – dokładne czyszczenie zębów, stosowanie nici dentystycznych oraz regularne wizyty u dentysty to podstawowe czynności do utrzymania zdrowej jamy ustnej.
• Zdrowe odżywianie – dieta bogata w witaminy B12, C, D oraz minerały, takie jak wapń, poprawiają kondycję stawów oraz gęstość kości.
• Unikanie szkodliwych nawyków – gryzienie paznokci, żucie gumy przez długi okresy czy opieranie brody na dłoni mogą nadmiernie obciążać staw skroniowo-żuchwowy.
• Redukcja stresu – stres może prowadzić do zaciskania zębów i negatywnie wpływać na staw skroniowo-żuchwowy. W takim przypadku zaleca się techniki relaksacyjne, takie jak medytacja, głębokie oddychanie, joga.
• Regularne ćwiczenia i masaże – regularne ćwiczenia mięśni twarzy i szyi oraz masaż pomagają w zmniejszeniu napięcia mięśniowe wokół stawu skroniowo-żuchwowego.
• Stosowanie szyn nocnych – w niektórych przypadkach (np. bruksizm), dentysta zleca noszenie nocnej szyny na zęby, która pomaga zmniejszyć obciążenie stawu.

Zaburzenia stawu skroniowo-żuchwowego a niedobór mazi stawowej

Regularne uzupełnianie mazi stawowej za pomocą odpowiednich suplementów diety może znacząco przyczynić się do utrzymania dobrej kondycji stawu skroniowo-żuchwowego. Specjalne preparaty, bogate w siarczan chondroityny i kwas hialuronowy mogą uzupełnić niedobory mazi stawowej. Jednocześnie pozytywnie wpływają na odporność tkanki chrzęstnej na rozciąganie, wzmacniają ją i wspomagają regenerację miejsc zapalnych. Dzięki temu zapobiegają zesztywnieniom stawów oraz tarciom kości, które powodują ból i dyskomfort podczas poruszania się żuchwy. Warto pamiętać, że tylko jednoczesne przyjmowanie obu składników przynosi skuteczność działania niż ich oddzielne stosowanie.