„Strzelanie” w stawach to objaw często ignorowany. Z pozoru niegroźny może jednak zwiastować poważne problemy ze zdrowiem. Sprawdź, dlaczego nie należy lekceważyć takiego sygnału wysyłanego z organizmu i skąd w ogóle bierze się popularne „strzykanie w kościach”.
Trzaskanie, strzelanie czy strzykanie, to popularne terminy używane do określenia charakterystycznego dźwięku pojawiającego się w stawach podczas wchodzenia po schodach, schylania bądź kucania. Niezbyt dokuczliwa niepowiązana z bólem dolegliwość, przez większość pacjentów jest lekceważona. Czy słusznie? Okazuje się, że niekoniecznie…
Na wstępie trzeba zaznaczyć, że nie każde „trzaskanie” w stawach zwiastuje problemy zdrowotne. Pojedynczy odgłos słyszalny podczas wykonywania codziennych czynności lub aktywności fizycznej może świadczyć bowiem o… prawidłowym rozwoju organizmu. Takie chrobotanie występuje najczęściej u osób młodych i związane jest z uwolnieniem dwutlenku węgla rozpuszczonego w mazi stawowej.
Sytuacja ma się inaczej, kiedy „strzykanie” połączone jest z bólem. Objawy te wskazują, że w organizmie dzieje się coś niedobrego. Regularne bolesne przeskakiwanie w stawach, ograniczenie ich ruchów, opuchlizna lub długo utrzymujący się po „strzyknięciu” ból, wymaga interwencji lekarskiej. Przyczyn takiego stanu może być bowiem wiele.
Staw rzepkowo-udowy, zwany najczęściej kolanowym to jeden z najmocniej eksploatowanych stawów u człowieka. Odpowiadający za utrzymanie całego ciężaru ciała, umożliwia zginanie, prostowanie oraz ruchy rotacyjne. Stąd też najbardziej narażony jest na niebezpieczne przeciążenia, uszkodzenia i urazy.
Między innymi właśnie z racji położenia, pacjenci najczęściej uskarżają się na strzelanie w tej części ludzkiego ciała. Prócz urazów i przeciążeń, chrobotanie w kolanach może zwiastować także rozwijające się w organizmie procesy chorobowe – nie zawsze związane bezpośrednio z funkcjonowaniem stawów. Tego typu dolegliwości wskazywać mogą cukrzycę lub zmiany hormonalne. Często występują też u pacjentów z nadwagą. Chrobotanie w stawach to jeden z objawów reumatoidalnego zapalenia stawów (RZS) oraz zmian zwyrodnieniowych. Kolana strzelać mogą również w wyniku nadmiernej aktywności fizycznej, a nawet… nieprawidłowego nawodnienia.
Dlaczego właściwie stawy kolanowe wydają strzelający dźwięk? Otóż najczęściej związane jest to z degeneracją chrząstki stawowej fachowo określanej jako chondromalacja. Trzask może powstawać również wskutek wzmożonego napięcia powięzi i mięśni. Wpływa to bezpośrednio na tor i sposób ulokowania rzepki podczas wykonywania typowych dla tego stawu ruchów – zginania i prostowania.
Bolesne trzaskanie w stawach może być związane także z uszkodzeniem łąkotki, przeskokiem ścięgna na elemencie kostnym, uszkodzeniem więzadeł, dysfunkcją stawu rzepkowo-udowego lub przerośnięciem fałd błony maziowej.
Problemy ze stawami pojawiają się z różnych przyczyn. Jak już wspomnieliśmy, „trzaskanie” stawów może być następstwem chondromalacji, czyli swoistego zubożenia oraz osłabienia chrząstki stawowej, powstałego w wyniku niedoboru składników i substancji budulcowych.
Jednym z najważniejszych składników wpływających na odpowiednie nawilżenie, a tym samym prawidłowe funkcjonowanie chrząstki stawowej jest tzw. maź stawowa. To płyn stawowy w postaci lepkiego żelu, który pokrywa poszczególne części stawu, pozwalając mu na swobodne wykonywanie ruchów.
Mimo że zdrowe stawy zawierają bardzo niewielkie ilości tej substancji (np. zaledwie 0,5-2 ml w stawie kolanowym), to ma ona ogromne znaczenie w prawidłowym działaniu każdego stawu. Niedobory mazi stawowej powodują sztywnienie stawów, zwiększenie ich tkliwości, co w rezultacie prowadzi do pojawiania się bólu w trakcie ruchu. Dlatego jeśli chcemy zadać o dobrą kondycję stawów, bardzo często rekomenduje się suplementację kwasu hialuronowego oraz siarczanu chondroityny (chondroityna). Pierwszy jako jeden z najważniejszych składników budulcowych chrząstki szklistej nawilża jej powierzchnię i chroni ją przed wysychaniem. Współdziałający z nią drugi składnik odżywia natomiast chrząstkę stawową i zmniejsza ryzyko jej uszkodzenia. Co ważne, największą skuteczność uzyskuje łączna suplementacja obu tych składników. Warto rozważyć więc rozszerzenie diety o te składniki, jeśli odczuwamy dyskomfort w stawach podczas uprawiania aktywności fizycznej, czy nawet wykonując codzienne czynności.
„Trzaskające” stawy występują w przewadze u osób starszych, choć zdarzają się także u pacjentów przed 50. rokiem życia, a nawet wśród dzieci. W ostatnim przypadku dolegliwość ta nie stanowi z reguły zagrożenia dla zdrowia. Strzelanie stawów u dzieci wywoływane jest najczęściej wahaniami poziomu hormonów zachodzącymi w procesie wzrastania lub nadmierną relaksacją aparatu więzadłowego. Chrobotanie w stawach u dzieci z reguły nie powoduje bólu ani nie wpływa na funkcjonowanie i aktywność młodego człowieka. W takich przypadkach nie wymaga także leczenia i ustaje samoistnie.
Niestety w większości przypadków „trzeszczenie” w stawach zwiastuje problemy zdrowotne. I choć jednorazowe trzaśnięcia mogą przytrafić się każdemu, to warto pamiętać, że jeśli towarzyszy im drętwienie, obrzęk, sztywność lub ból, trzeba skonsultować się z lekarzem. W przypadkach, gdy „strzykanie” niepowiązane jest z bólem, można postawić na zmianę trybu życia i wdrożenie lekkiej aktywności fizycznej.
Chcąc chronić stawy, należy nie tylko zażywać odpowiedniej dawki ruchu każdego dnia, ale również stosować właściwą dietę. Bogata w kwasy tłuszczowe omega-3, białko, wapń, witaminy (szczególnie D) i błonnik pokarmowy, może pełnić funkcję parasola ochronnego dla stawów.
Właśnie dlatego jednymi z najważniejszych składników w diecie osób z „trzaskającymi” stawami powinny być:
Znakomitym rozwiązaniem dla osób zmagających się ze strzykaniem w stawach jest zastosowanie diety przeciwzapalnej. O jej zasadach i ograniczeniach przeczytasz w naszym artykule - dieta przeciwzapalna – zasady, wskazania, ograniczenia.
Zdrowa dieta to jednak nie wszystko. Osoby zmagające się z problemem „strzelających” stawów powinny unikać też dymu papierosowego. Ogranicza on bowiem dopływ tlenu do organizmu, w tym również do torebek stawowych i chrząstek.
Jak wynika z badań opublikowanych w czasopiśmie Annals of the Rheumatic Diseases – palenie tytoniu może być odpowiedzialne za ponad jedną trzecią przypadków zachorowalności na najcięższą postać reumatoidalnego zapalenia stawów. Stwierdzono, że u osób z podwyższoną podatnością genetyczną na RZS, palenie tytoniu może odpowiadać za ponad połowę wszystkich przypadków!
Oczywiście prócz dobrze dobranej diety, stawy wspomagać można także poprzez regularne uprawianie aktywności fizycznej. Najczęściej zaleca się ćwiczyć 3-4 razy w tygodniu po ok. 30-40 minut. Warto pamiętać jednak, by ćwiczenia nie były zbyt obciążające. Kiedy stawy „strzelają” po kontuzji – urazie, zwichnięciu, skręceniu itp., trening należy wznowić dopiero po pełnym wyleczeniu. Wcześniejszy powrót do aktywności może skutkować nawrotom dolegliwości.
W zależności od lokalizacji „chrobotania” można wykonywać prostą gimnastykę wspomagającą, która przy okazji zwiększy ogólną wydajność organizmu. Przykładowo „strzelające” kolana można wzmocnić poprzez ćwiczenia rozciągające uda i łydki oraz te rozluźniające staw kolanowy.
W określonych przypadkach, w porozumieniu ze specjalistą można poddać się zabiegom fizykoterapeutycznym. Tu najczęściej wymienia się krioterapię, ultradźwięki, laseroterapię i ciepłolecznictwo.
