Dieta w reumatoidalnym zapaleniu stawów
Sprawdź, jakie składniki i produkty zalecane są dla chorych na RZS, a także jakich produktów chorzy na RZS powinni unikać. Poznaj towarzyszące złej diecie problemy związane z otyłością, niedowagą oraz niedoborami pokarmowymi.
Farmakoterapia w RZS
Reumatoidalne zapalenie stawów, zwane w skrócie RZS jest układową chorobą tkanki łącznej charakteryzującą się przewlekłym stanem zapalnym, który objawia się bólem stawów (zwłaszcza dystalnych części kończyn górnych, rzadziej także dolnych), sztywnieniem stawów oraz ograniczeniem ruchomości w nich, a także zmianami pozastawowymi. Choroba ta dotyka głównie kobiety, w wieku 30-50 lat. Podstawowym sposobem leczenia RZS jest farmakoterapia, odpowiednio dostosowana do stopnia zaawansowania choroby, a także do aktualnego stanu pacjenta. U chorych na reumatoidalne zapalenie stawów dużą rolę odgrywa także dieta, poprzez którą można wpływać na toczące się w organizmie procesy zapalne, stymulować układ odpornościowy oraz poprawić ogólną jakość życia.
Dieta w RZS
Nie ma konkretnej diety dla chorych na RZS, jednak są składniki i produkty zalecane dla tej grupy chorych oraz produkty, których chorzy na RZS powinni unikać.
Do produktów zalecanych chorym na RZS należą:
- warzywa i owoce – spożywane warzywa i owoce wspierają działanie układu immunologicznego oraz hamują działanie wolnych rodników; najbardziej zalecane są ciemne owoce, takie jak borówki, jeżyny, wiśnie, czarne porzeczki, granat, natomiast spośród warzyw przede wszystkim kapusta, brokuł, szpinak, jarmuż; zalecane jest także spożycie cebuli i czosnku, ponieważ zawierają związki siarki, które ograniczają w organizmie produkcję hormonów prozapalnych, łagodząc tym samym stan zapalny;
- ryby – ze wzgledu na zawarte w rybach kwasy tłuszczowe omega-3 o działaniu przeciwzapalnym najbardziej zaleca się ryby morskie, tłuste, przede wszystkim łosoś, tuńczyk, makrela;
- rośliny strączkowe – soczewica, ciecierzyca czy fasola wykazują działanie aktyoksydacyjne oraz przeciwzapalne, są także źródłem białka, magnezu, potasu, żelaza i innych cennych składników;
- orzechy i nasiona – są wskazane ze względu na swoje właściwości przeciwzapalne, a wśród nich szczególnie orzechy włoskie, orzechy laskowe, migdały, nasiona słonecznika czy pestki dyni;
- błonnik – występujący w kaszach i produktach pełnoziarnistych błonnik pokarmowy przede wszystkim zmniejsza stężenie CRP w organizmie, a także poprawia perystaltykę jelit;
- przyprawy – spośród przypraw chorzy z RZS powinni wzbogacać swoje potrawy o imbir, kurkumę, goździki, ponieważ przyprawy te zawierają związki wykazujące działanie przeciwzapalne, ponadto wskazane jest spożywanie bazylii, tymianku, mięty, szałwii oraz chrzanu.
Produkty niezalecane w RZS
Produkty, które chorzy na RZS powinni unikać to przede wszystkim:
- spośród warzyw chorzy na RZS powinni ograniczyć spożycie pomidorów, papryki czy ziemniaków, ponieważ mogą one nasilać objawy reumatoidalnego zapalenia stawów;
- sól oraz ostre przyprawy – spożycie soli niekorzystnie wpływa na stawy, natomiast spożywanie potraw z dodatkiem ostrych przypraw niekorzystnie wpływa na układ pokarmowy;
- cukier – jego ilość powinna być ograniczona, w codziennej diecie warto cukier zastąpić miodem;
- żywność smażona i grillowana – produkty te warto zamienić na gotowane, duszone lub pieczone;
- produkty wysokoprzetworzone, w których występują cukry i tłuszcze trans – w tym gotowe wyroby cukiernicze, żywność typu fast food;
- alkohol – częste spożywanie alkoholu nasila objawy reumatoidalnego zapalenia stawów;
- palenie tytoniu – chorzy na RZS pownni zaprzestać palenia tytoniu, ponieważ wpływa on na przebieg choroby zaostrzając objawy zapalenia stawów.
Zalecenia dot. spożywania płynów
Osoby chore na reumatoidalne zapalenie stawów nie powinny zapominać o spożywaniu dużej ilości płynów, zwłaszcza wody, która usuwa toksyny z organizmu oraz zapewnia prawidłową pracę nerek i układu moczowego. Zalecane jest także picie herbaty imbirowej, która wykazuje działanie przeciwzapalne. Chorzy na RZS powinni unikać natomiast spożywania napojów gazowanych i wód mineralnych słodzonych, ponieważ zawarty w nich dwutlenek węgla może podrażniać błonę śluzową żołądka, a konserwanty i sztuczne barwniki mogą przyczyniać się do skurczów jelit wywołujących bóle brzucha i biegunkę. Występujące w tego typu napojach fosforany zaburzają przemianę witaminy D oraz obniżają ilość wchłanianego wapnia. Wskazane jest także ograniczenie spożycia kawy i herbaty na rzecz spożycia wody, herbat owocowych i ziołowych.
Niedobory pokarmowe w RZS
Osoby chore na reumatoidalne zapalenie stawów często mają także niedobory pokarmowe, będące skutkiem ubocznym przyjmowanych lekarstw. Do najczęstszych z nich należą:
- niedobór żelaza – aby zminimalizować ryzyko wystąpienia anemii należy spożywać produkty bogate w żelazo, należą do nich np. czerwone mięso, zielone warzywa (np. szpinak), nasiona roślin strączkowych;
- niedobór wapnia – niedobór wapnia osłabia kości i sprzyja rozwojowi osteoporozy, aby przeciwdziałać temu zaleca się spożywanie produktów bogatych w wapń, takich jak: przetwory mleczne (jogurt, kefir, maślanka), warzywa o zielonych liściach, ryby które je się razem z ościami, np. sardynki;
- niedobór witaminy D – witamina D występuje głównie w rybach (makrela, śledź, łosoś), jednak najwięcej tej witaminy powstaje przez skórę poprzez działanie promieniowania UV, dlatego wskazane są spacery i przebywanie na świeżym powietrzu, a w miesiącach o słabym nasłonecznieniu wskazana jest dodatkowa suplementacja.
Otyłość i niedożywienie
Odpowiednia dieta u chorych na reumatoidalne zapalenie stawów ma na celu także utrzymanie prawidłowej masy ciała. Zarówno nadwaga i otyłość, które powodują nadmierne obciążenie stawów, jak i niedożywienie, które znaczenie osłabia cały organizm są u chorych na RZS szczególnie niewskazane. Dlatego też chorzy na RZS powinni stosować się do podstawowych zasad szeroko pojętego zdrowego stylu odżywiania, pamiętając przy tym m.in. o:
- spożywaniu od 4 do 6 posiłków w ciągu dnia;
- zachowaniu odstępu między posiłkami 2-3 godz.;
- spożywaniu ostatniego posiłku ciągu dnia minimum 3 godziny przed snem.
Dolegliwości pokarmowe w RZS
Oprócz typowych zmian występujących w przebiegu RZS obejmujących stawy, u chorych na reumatoidalne zapalenie stawów często występują problemy ze strony układu pokarmowego: niestrawność, zaparcia lub biegunki. Nie bez znaczenia pozostaje tu także wpływ przyjmowanych lekarstw na stan układu pokarmowego.
Autor
mgr Monika Musialik-Skinderowicz
Absolwentka Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach kierunku Fizjoterapia.
Tags:
