Dyskopatia lędźwiowa - objawy, profilaktyka i leczenie

Dyskopatia lędźwiowa to najczęściej diagnozowana dolegliwość kręgosłupa. Uznawana za chorobę cywilizacyjną obecnych czasów coraz częściej dotyka ludzi poniżej 40. roku życia, utrudniając codzienne funkcjonowanie. Co warto wiedzieć o dyskopatii, jak ją leczyć i czy można jej zapobiec – tego dowiesz się poniżej.

Czym jest dyskopatia?

Dyskopatia, zwana także przepukliną jądra miażdżystego, powstaje na skutek degeneracyjnych zmian zachodzących w strukturze krążków kręgosłupa, doprowadzając do bólu pleców. Zdrowe dyski składają się w przeważającej części z wody (ok. 90%), jądra miażdżystego i otaczającego je pierścienia włóknistego. Ich zadanie polega na ochronie poszczególnych elementów kręgosłupa przed ocieraniem się i na tłumieniu wszelkiego rodzaju wstrząsów.

Proces zwyrodnienia przebiega w następujący sposób:

• odwodnienie krążka międzykręgowego,
• utrata elastyczności i zwiotczenie pierścienia włóknistego,
• uszkodzenie struktury krążka,
• wypadnięcie jądra miażdżystego (wypadnięcie dysku),
• ucisk na nerwy powodujący ból i ograniczenie ruchomości.

Rodzaje dyskopatii

Zmiany zachodzące w obrębie dysków kręgosłupa prowadzą do silnego bólu, który jest głównym objawem dyskopatii. W zależności od przebiegu schorzenia wyróżnia się:

• Dyskopatię ostrą – ból pojawia się nagle, może przemijać samoistnie lub pojawiać się co jakiś czas.
• Dyskopatię przewlekłą – choroba może przez długi okres nie dawać objawów, ból rozwija się stopniowo.

Ból towarzyszący dyskopatii ma różny charakter i nasilenie. Początkowo trudny do zlokalizowania, po pewnym czasie skupia się w okolicy jednego miejsca. Tym samym wyróżnia się trzy rodzaje dyskopatii, zależnie od umiejscowienia:

1. Dyskopatia szyjna – zwyrodnienie kręgów szyjnych staje się przyczyną ostrego bólu w pobliżu barków, łopatek i dolnej części karku. Z powodu ucisku na korzenie nerwowe, chory może doświadczyć uporczywych migren i mieć problemy z odchylaniem głowy. Bagatelizowana dyskopatia może spowodować mrowienie i drętwienie dłoni, a także prowadzić do niedowładu kończyn.
2. Dyskopatia piersiowa – dotyczy środkowej części kręgosłupa i charakteryzuje się bólem promieniującym na klatkę piersiową i brzuch. Objawy mogą także przypominać kamicę nerkową czy choroby serca. W skrajnych przypadkach – doprowadzają do paraliżu kończyn dolnych.
3. Dyskopatia lędźwiowa – najczęściej występujący rodzaj schorzenia, który dotyka najbardziej obciążonego 5 kręgu lędźwiowego, podczas wykonywania różnych czynności. Dyskopatia lędźwiowa to jedna z głównych przyczyn rwy kulszowej, którą charakteryzuje ucisk na jeden z długich nerwów kulszowych, powodując rwący ból i promieniując w stronę krzyża, pośladków i nóg.

Dyskopatia lędźwiowa – objawy

Postępujące uszkodzenie kręgów lędźwiowych staje się przyczyną wielu dolegliwości, przyspieszając m.in. zwyrodnienie stawów kręgosłupa. Natężenie bólu zazwyczaj wynika ze stopnia zaawansowania schorzenia i może nasilać się zarówno przy długotrwałym siedzeniu, jak i zbytnim przeciążeniu np. przy podnoszeniu ciężkich rzeczy.

Do najbardziej charakterystycznych symptomów dyskopatii lędźwiowej zalicza się:

• ból tylnej części pleców, przypominający silne ukłucie lub pieczenie,
• objawy neurologiczne w postaci parestezji – drętwienia i mrowienia kończyn,
• ból nóg wynikający z osłabienia mięśni w dolnym odcinku kręgosłupa,
• zaburzenia układu pokarmowego i moczowego (dolegliwości jelitowe, nietrzymanie moczu),
• trudności z wykonywaniem precyzyjnych ruchów spowodowane nieprawidłową ruchomością stawów,
• uczucie sztywności i konieczność rozchodzenia bólu – zwłaszcza po przebudzeniu,
• bolesne skurcze mięśni spowodowane skrzywieniem kręgosłupa,
• w skrajnych przypadkach – zaburzenia czucia w obrębie nóg.

Dyskopatia lędźwiowa – przyczyny

Przyczyn dyskopatii lędźwiowej najczęściej należy szukać w nieprawidłowym obciążeniu kręgosłupa. Choć większość przypadków dotyczy osób w średnim wieku, coraz częściej z jej powodu cierpią młodzi ludzie, którzy większość swojego czasu spędzają przed ekranem komputera, ograniczając tym samym aktywność ruchową. Oto najczęściej występujące czynniki wpływające na rozwój dyskopatii:

• przeciążenia spowodowane nieprawidłowym podnoszeniem i przenoszeniem ciężkich przedmiotów,
• wady postawy, a co za tym idzie – skolioza, czyli skrzywienie kręgosłupa,
• siedzący tryb życia – długie godziny spędzane za biurkiem czy przed telewizorem,
• otyłość – każdy nadmiarowy kilogram to dodatkowe obciążenie dla mięśni i stawów, który powoduje zwiększenie nacisku na kręgosłup,
• nadmierna aktywność fizyczna bez odpowiedniego przygotowania (rozgrzewka, stretching),
• noszenie ciężkiego plecaka podczas długich wędrówek,
• urazy mechaniczne – wypadki samochodowe, upadki z wysokości,
• procesy starzenia zachodzące po 20. roku życia powodują degenerację krążka międzykręgowego i osłabiają połączenia białkowo-kolagenowe,
• palenie papierosów – nikotyna przyczynia się do uszkodzenia pęczków naczyniowych dysku oraz uniemożliwia wchłanianie wapnia, doprowadzając do osteoporozy.

Diagnoza dyskopatii lędźwiowej

Każdy ból kręgosłupa, który trwa dłużej niż kilka dni, powinien być konsultowany z lekarzem specjalistą. Należy mieć na uwadze to, że wcześnie zdiagnozowana choroba zwiększa szanse na uniknięcie silnych dolegliwości bólowych i groźniejszych powikłań w przyszłości. W przypadku dyskopatii lędźwiowej diagnozy dokonuje zazwyczaj neurochirurg lub ortopeda. Lekarz zleca przeprowadzenie badań obrazowych – najczęściej rezonansu magnetycznego, który najdokładniej wskaże zmiany zachodzące w obrębie dysków kręgosłupa. Można także wykonać tomografię komputerową lub badanie RTG wykazujące dyskopatyczne zwężenie przestrzeni międzykręgowej.

Dyskopatia lędźwiowa – leczenie, rehabilitacja i ćwiczenia

W większości przypadków (u 97% pacjentów) leczenie dyskopatii lędźwiowej przebiega zachowawczo – stosuje się przede wszystkim fizjoterapię w połączeniu ze środkami przeciwbólowymi. Do najskuteczniejszych metod wzmocnienia mięśni kręgosłupa należy terapia manualna z ćwiczeniami dopasowanymi do pacjenta. Fizjoterapeuta rozluźnia grupy mięśniowe, w których występuje wzmożone napięcie i pracuje nad prawidłową ruchomością stawów. Do obowiązkowych ćwiczeń warto włączyć (w miarę możliwości i po konsultacji z lekarzem) wysiłek fizyczny. Doskonałym rozwiązaniem będzie nordic walking lub chodzenie na basen. Pomocna okazuje się także fizykoterapia w następujących formach:

• krioterapia – działa przeciwbólowo i przeciwzapalnie,
• ciepłolecznictwo – zmniejsza napięcie mięśniowe i zwiększa ukrwienie,
• prądy interferencyjne – stosuje się do aktywizacji i przekrwienia mięśni.

Najcięższe przypadki dyskopatii lędźwiowej wymagają interwencji chirurgicznej (ok. 3% chorych) i zastrzyków nadtwardówkowych, podawanych bezpośrednio w okolice ucisku nerwu w kręgosłupie. Do najczęściej stosowanych metod operacyjnych należą laminektomia, discektomia oraz mniej inwazyjna mikrodiscektomia. Czasami wszczepia się także implanty dysków.

Dyskopatia lędźwiowa – profilaktyka/jak zapobiegać?

Dyskopatii lędźwiowej można uniknąć, jeśli zastosujemy się do paru podstawowych zasad profilaktyki, które pozwolą uniknąć problemów z kręgosłupem:

• Aktywny tryb życia – uprawiajmy sport kilka razy w tygodniu (wcześniej wspomniane nordic walking i pływanie na grzbiecie) i wykonujmy ćwiczenia rozciągające mięśnie pleców. W przypadku wykonywania pracy biurowej warto kilka razy w ciągu dnia wstać od krzesła, przejść się i trochę porozciągać. Podnosząc z podłogi cięższy przedmiot, przyjmijmy odpowiednią pozycję (lekki rozkrok, wyprostowane plecy i nogi ugięte w kolanach).
• Prawidłowa dieta – dbajmy o odpowiednio zbilansowane posiłki bogate w kwasy omega-3, wapń, witaminy A, B, C, D i sole mineralne. Unikajmy alkoholu, słodkich napojów gazowanych i wysoko przetworzonej żywności, które przyczyniają się nie tylko nadwagi, powodującej osłabienie mięśni, kości i stawów, ale także do poważniejszych schorzeń.

Dyskopatia lędźwiowa a niedobór mazi stawowej

Osoby, które zmagają się z dyskopatią lędźwiową, bardzo często skarżą się na bóle stawów powodujące ograniczenie ruchomości kończyn. Tym samym warto zwrócić uwagę na regularne uzupełnianie niedoborów mazi stawowej. Systematyczne smarowanie powierzchni chrząstek stawowych nie tylko skutecznie uśmierza ból, ale powoduje także szybszą regenerację miejsc zapalnych i pozytywnie wpływa na regenerację stawu. Zastosowanie suplementów diety naturalnego pochodzenia (kwasu hialuronowego i siarczanu chondroityny) wzmacnia chrząstkę i stabilizuje połączenia kostne, co prowadzi do zmniejszenia tarcia między kośćmi. Zaleca się jednoczesną aplikację obu składników w celu szybszej poprawy kondycji stawów.