Artrodeza stawu

Artrodeza stawu to zabieg medyczny, który polega na trwałym zespoleniu dwóch kości. W niektórych przypadkach, takich jak przewlekłe bóle, niestabilność stawów czy zaawansowane zmiany zwyrodnieniowe, może to być jedyna, skuteczna metoda leczenia przywracająca pacjentom komfort życia. Poniżej znajdziesz niezbędne informacje dotyczące artrodezy oraz jej zastosowania w medycynie.

Czym jest artrodeza?

Artrodeza to interwencja chirurgiczna nazywana także fuzją stawów. Jej głównym celem jest utrzymanie stawu w stałej, określonej pozycji. Chociaż zabieg ten prowadzi do utraty ruchomości stawu, może być najlepszym rozwiązaniem dla osób zmagających się z silnymi bólami spowodowanymi chorobami reumatycznymi czy deformacjami stóp. Zazwyczaj artrodezę rozważa się jako ostateczne rozwiązanie. Jest brana pod uwagę wtedy, kiedy inne metody leczenia (m.in. farmakoterapia, fizjoterapia, buty ortopedyczne) nie przynoszą oczekiwanych rezultatów.

Dzięki przeprowadzeniu zabiegu artrodezy, można wyeliminować ból oraz skorygować nieprawidłowe ustawienie stawu skokowego i/lub stopy.

Na czym polega zabieg artrodezy?

Zabieg przebiega w następujących etapach:

1. Usuwanie powierzchni stawowych, w tym pozostałości chrząstek pokrywających końce stawowe, patologicznych narośli kostnych oraz sklerotycznej kości podchrzęstnej.
2. W razie potrzeby – wycięcie dodatkowych klinów kostnych w celu skorygowania osi stawu.
3. Stabilizacja fragmentów kostnych poprzez zastosowanie zespolenia w postaci śrub tytanowych, płytek lub zewnętrznie – aparatem Ilizarova.

Po zabiegu kości zrastają się ze sobą w sposób zbliżony do gojenia się złamań. W miejscu, gdzie wykonano artrodezę, nie ma już stawu, a cały fragment zostaje trwale unieruchomiony.

Co ważne, trwałe usztywnienie stawu nie zawsze wymaga interwencji chirurga, zwłaszcza w przypadku, gdy stan pacjenta nie pozwala na przeprowadzenie zabiegu. Można wtedy zastosować metodę zachowawczą – unieruchomienie stawu opatrunkiem zewnętrznym w postaci gipsu, czyli tak jak w przypadku złamanej kości. W efekcie po pewnym czasie także dojdzie do zrostu kości.

Artrodeza – wskazania do zabiegu

Artrodezę wykonuje się, gdy inne metody leczenia nie przynoszą wystarczającej poprawy, a pacjent odczuwa ból spowodowany niestabilnością i nieprawidłowym ustawieniem stawu. Oto przypadki, w których może być konieczne przeprowadzenie zabiegu:

• zaawansowane zmiany zwyrodnieniowe stawów niereagujące na leczenie zachowawcze;
• przewlekłe bóle stawów, które negatywnie wpływają na jakość i komfort życia pacjenta;
• niestabilność stawu spowodowana urazem mechanicznym;
• artropatia Charcota będąca powikłaniem cukrzycy;
• zniekształcenie w postaci stopy końsko-szpotawej u osób dorosłych;
• niewydolność stawu lub jego uszkodzenie po wcześniejszych operacjach np. po endoprotezoplastyce, alloplastyce kolana;
• postseptyczne zapalenie stawów przebiegające z ostrą infekcją.

Artrodeza – przeciwskazania

Zabiegu artrodezy nie zaleca się w kilku przypadkach ze względu na zwiększone ryzyko powikłań czy niską skuteczność leczenia.

• Amputacja kończyny po stronie przeciwnej;
• zaburzenia krzepnięcia krwi;
• otyłość;
• obustronna choroba bioder, kolan lub stawów skokowych.

W obrębie jakich stawów wykonuje się artrodezę?

Istnieje kilka rodzajów artrodezy, które różnią się zakresem usztywnienia:

• artrodeza stawu skokowo-goleniowego (zespolenie kości piszczelowej ze skokową);
• artrodeza stawu podskokowego (zespolenie kości piętowej ze skokową);
• artrodeza piszczelowo-skokowo-piętowa;
• potrójna artrodeza stępu (zespolenie kości skokowej z piętową, kości piętowej ze sześcienną oraz kości skokowej z łódkowatą).

Rehabilitacja po artrodezie

Rehabilitacja po wykonaniu artrodezy jest potrzebna, aby pacjent wrócił do normalnej aktywności życiowej. Fizjoterapeuta opracowuje indywidualny program ćwiczeń, uwzględniając specyfikę zabiegu i możliwości danej osoby. Odpowiednio prowadzony program rehabilitacyjny obejmuje:

• zapewnienie prawidłowego gojenia się rany;
• wzmocnienie siły mięśniowej;
• zwiększenie ruchomości w sąsiednich stawach;
• naukę prawidłowych wzorców ruchowych uwzględniającą ograniczenia związane z usztywnionym stawem.

Artrodeza – czy można jej zapobiec?

Z reguły osoby, które prowadzą zdrowy styl życia i stosują odpowiednią dietę, utrzymują stawy w dobrej kondycji. W takich przypadkach schorzenia i dolegliwości będące wskazaniem do zabiegu, występują rzadko. Jak zatem prawidłowo zadbać o kondycję swoich stawów? Oto kilka wskazówek:

• Zdrowy styl życia – utrzymanie prawidłowej wagi oraz prowadzenie regularnej aktywności fizycznej (joga, pływanie, chodzenie).
• Odpowiednie obuwie – noszenie niewłaściwych butów może skutkować nieprawidłowym obciążeniem stawów i przyczyniać się do ich degeneracji.  
• Prawidłowa dieta – wprowadzenie do diety pokarmów bogatych w witaminy, minerały i białko oraz unikanie wysoko przetworzonej żywności.
• Wizyty kontrolne u lekarza – regularne monitorowanie stawów przez specjalistę pozwala na szybkie wykrycie nieprawidłowości i wprowadzenie leczenia na wczesnym etapie choroby.

• Prawidłowa postawa ciała – odpowiednia postawa jest bardzo istotna przy czynnościach, które wymagają od nas długotrwałego utrzymania jednej pozycji.

Artrodeza stawu a niedobór mazi stawowej

Osoby ciepiące na choroby stawów bardzo często zmagają się z uciążliwym bólem, który powoduje ograniczenie ruchomości kończyn, co może w przyszłości prowadzić do zabiegu artrodezy. Dlatego warto zadbać o regularne uzupełnianie niedoborów mazi stawowej. Systematyczne smarowanie powierzchni chrząstek stawowych nie tylko łagodzi ból, ale także przyspiesza regenerację obszarów zapalnych oraz pozytywnie wpływa na odnowę stawu. Stosowanie suplementów pochodzenia naturalnego, takich jak kwas hialuronowy i siarczan chondroityny, wzmacnia chrząstkę i stabilizuje więzy kostne, co skutkuje redukcją tarcia między kośćmi. Co ważne, jednoczesne stosowanie obu składników pozwala na szybszą poprawę kondycji stawów.